1. перенаправление Шаблон:Рагъулаб конфликт
 
Кавказалъул рагъ
Шималиябгун-бакъбаккул рахъ
Генуб (1832) — Гьоцалъ (1834) — АхІулгохІ (1839) — Валерик (1840) — ЦІелмес (1841) — Ичкериялъулаб къеркьей (1842) — Хьаргаби (1843) — Илису (1844) — Даргъо (1845) — СалтІа (1847) — Хьаргаби (1848) — Ахтиб (1848) — Веден (1859) — Гъуниб (1859)

Генуб росу бахъи — ккола генерал Вельяминовасул бетІерлъиялда гъоркь, Дагъистаналъул тІоцевесев ва лъабабилев имамзабазул ГъазимухӀамадил ва Шамилил росу Генуб бахъиялъул мурадалда, 1832 соналъул 17-18 октябралъ гІурусаз росдаде гьабураб гьужум.


1832 соналъул бащалъиялда Шималияб Кавказалда букІараб ахІвал-хІал хисизабизе

 
Ермоловасул заманаялъ 1818-1826 с. Дагъистаналъул карта

1828 соналдасан байбихьун ГъазимухІамад лъугьана дагъистаналъул мугІрузул халкъал шаригІаталде ахІизе. Дагьабго заманаялда жаниб гьесда нахъ рилълъаразул къадар бахана 9 азарго чиясде[1] ва ГъазимухІамадихъе къуват щвана, Россиялъул императорасе мутІигІлъиялъе байгІат кьурал мугІрузул халкъазда жинда дандечІей гьабун бажарулареб[2]. Цо-цо росаби ва жамагІатал дагь-дагьккун ГъазимуІамадил рахъалдехун рачІине лъугьана. 1831 соналъ гьес къвенабуна гІурус пачаясул аскар Атлы-буюн росдада аскІоб[3]. Хадуб ГъазмухІаммадица тІаде кІанцуІн бахъан Параул — Таргъоялъул шамхалил резиденция. 1831 соналъул 25 маялъ гьес сверунккуна «Бурная» щулалъи. 1831 соналъул 20 августалъ ГъазимухІаммадица сверунккуна Дербенд. Дербендалъулаб гарнизоналъе кумекалъе вахъана генерал Каханов, ва тІаде кІанцІиялъе битІккечІо.[4]. 1831 соналъул ноябралда ГъазимухІаммад вачІана Гъизляралъухъе мугІрулги сверун. Гьесул аскараз гьеб ккуна ва гьениса гьезие давлаги щвана.

Гьеб кинабго лъугьа-бахъин лъарав, ва ГъазимухІаммад Генуб щулалъулев вукІин бичІарав, барон Розеница 10 октябралъул къаси, Генуве витІана генерал Вельяминов.

СихІирго хІадури ва кІиябго рахъалъул рикІкІенал хисизабизе

Жиндир кверщаликь 2 лъелго унезул полк (Москваялъул ва Бутыралъул), 41 -еб Егералъул полкалъул батальон, 2 рота саперазул, Гуржи полкалъул рекІарал ва 11 гІарадагун Вельяминов къокъана Темир Хан Шураса Генувехун хъерендерил нухдасан[5] БатІияб нухдасан, Эрпелисан Генуре рачІунеб, къватІиве вахъана подполковник Клюгенау Апшероналъулл лъелго унезул полкалъун ботальонгун, ва лъабго гІарадагун. Барона Розенил амруялдалъун Мехтулиса АхІмад ханас бакІарана жиндирго мутІигІаздасан данде гьабураб бодулаб резерв, ва гьев къватІиве вахъана Рихьунибехун, гьеб росдал гІадамал гендерие кумекалъе риччачІого рукІиналъул мурадалда.

Генерал Вельяминовасул рапорталда рекъон ГъазимухІамадил кверщаликь букІун буго бищун дагьабги 3 000 муридасдасан гІуцІараб аскар[6].

Калуялда ссылкаялда вугев мехалда, гьеб лъугьа-бахъиналъул бицунаго Имам Шамилица чІванкъотІун абулаан Генуб росу цІунун гьеб къоялъ гІага-шагарго 600 чи гурони вукІинчІоян[7].

Рагъ ккараб бакІ хисизабизе

 
Генуб росо гьаб заманаялъ

Генуб росо буго АваргІорул кваранаб рахъалда, гІорул рагІалдаса дагьаб манзилалда. Росу сверунккун руго рорхатал, рахине захІматал кьурабаз. Росулъе рачІунеб кьурабазда гьоркьоб къараб къварилъи бугеб лъабго бакІалда бан букІана ганчІил къадал, жинда чІорал ва тункІал речІчІулел картІалги ругел.


Гьединго бл. хисизабизе

ХІужаби хисизабизе

  1. Донесение об успехах Гази Мухаммеда в Дагестане
  2. Донесение И. Ф. Паскевича А. И. Чернышеву о мерах борьбы с Гази Магомедом 18 марта 1830 г.
  3. [В. Г. Гаджиев, М. Ш. Шигабудинов. История Дагестана: Учебное пособие; 9 кл. — Махачкала, 1993 г. — 42 страница]
  4. [Казиев Ш. М. Имам Шамиль. — М., 2001. С. 53.]
  5. Архив главного управления наместника Кавказского. Тифлис 1881 г., стр. 562 Отношение барона Розена к графу Чернышеву о взятии Гимры
  6. Архив главного управления наместника Кавказского. Тифлис 1881 г., стр. 559 рапорт генерала Вельяминова барону Розену о взятии Гимры
  7. "М. Н. Чичагова Шамиль на Кавказе и в России. гл. 2". Архивация оригинал (2014-01-02). Халагьи 2015-08-18. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (квеки); no-break space character in |title= at position 3 (квеки)

МугъчІваял хисизабизе