Астрономия: Версиязда гьоркьор батӀалъиял
Контент гилдана Контент жубана
гI.-м. r2.7.1) (робот добавил: tr:Gökbilim |
Нет описания правки |
||
Мухъ 1:
'''Астрономия''' ([[гIурус мацI]]алда; [[гIараб мацI]]алда '''علم الفلك''' гIилмул-фалак, ай '''зобалазул гIелму'''ян абулеб) - зобалазул объектазул ва гьезул системаязул хьвадиялъул, гIуцIиялъул ва хиса-басиялъул хIакъалъулъ бицунеб гIелму, тIубараб (кинабго) дунялалде щвезегIан. Масъала, астрономиялъ лъазарула [[Бакъ]], [[Бакъулаб система]]ялъул [[планета]]би ва гьезул спутникал, [[астероид]]ал, "рачIхалатал цIваби" ([[комета]]би), рортулел цIваби - [[метеор]]ал, [[цIва]]би ва гьезул системаби, цIвабзазда гьоркьоб бугеб хIур ва газ, [[галактика]]би ва гьезул группаби (''скопления''), [[нейтроназул цIва]]би, [[чIегIераб каратI|"чIегIерал картIал"]] (гIурус мацIалда - ''чёрные дыры'') ва гь.ц.
'''Астрономия'''▼
== РагIи лъугьин ==
ГIурус мацIалъул ''астрономия'' абураб рагIи лъугьун буго [[грек мацI]]алъул кIиго рагIудасан: αστρον (''астрон'') - "цIва" ва νομοσ (''номос'') - "закон", ва гьеб буссинабизе бегьула "цIвабзазул законазул гIелму" абураб магIнаялда. ГIараб мацIалда гьелде абула علم الفلك - гIилмул-фалак, ай "зобалазул (законазул) гIелму".
== Астрономиялъул гIуцIи ==
Астрономия бикьула чанго цоцада хурхараб бутIаялде. Гьезда гьоркьоса аслиял бутIабилъун ккола:
* [[Астрометрия]]; гьеб бикьула 3 бутIаялде:
- фундаменталияб астрометрия
- [[радиоастрономия]]
- сферическая астрономия;
* Теоретикияб астрономия;
* Зобалазул [[механика]].
Гьеб лъабабго бутIаялде абула ''классикияб астрономияйилан''.
Гьел гурелги, цогиял бутIаби ккола хадусел:
* [[Астрофизика]]:
а) практикияб (халгьабиялъул) астрофизика
б) теоретикияб астрофизика;
* [[ЦIвабзазул астрономия]];
* [[Космогония]] ккола зобалазул объектал лъугьиналъул ва гьел заманалдасан хисиялъул хIакъалъулъ гIелмо;
* [[Космология]] - дунялалъул (гIурус: ''Вселенная'') гIуцIиялъул ва хиса-басиялъул хIакъалъулъ гIелмо.
== Астрономиялъул халгьабиялъул алатал ==
* Астрометрия:
- Созвездияби (чанго цIваялдасан гIуцIарал фигураби)
- Зодил сфера
- Зодил координатазул системаби
- [[Заман]];
* Зобалазул механика;
* Астрофизика:
- цIвабзазул эволюция
- нейтроназул цIваби ва "чIегIерал картIал";
* Галактикаби:
- [[нилъер Галактика]] (гIурус: Млечный Путь)
- галактикабазул гIуцIи
- галактикабазул эволюция;
* Космология:
- [[гIурус мацI|гIурус]]: ''красное смещение''
- гIурус: реликтовое излучение
- КIудияб кьвагьиялъул (гIурус: Большой взрыв) теория
- БецIаб (бахчараб) вещество
- БецIаб энергия;
* Астрономиялъул тарих;
* Астрономал;
* Астрономиял инструментал (алатал);
* [[Обсерватория]]би;
* [[Планетология]] (планетабазул гIелму);
* Космосалде роржин ва [[космонавтика]].
== Линкал ==
* [[Советский энциклопедический словарь]], 2-леб басма. [[Москва]]: Советская энциклопедия, [[1982 сон]].
[[af:Sterrekunde]]
| |||