Хурма: Версиязда гьоркьор батӀалъиял

 

== Хурмаялъул пайда ==

Кинан тIаса бищилеб лъикIаб хурма? Барщараб хурма букIине ккола лъикIаланго тамахлъараб. Кьерги канчIтIогьилаб, багIарсияб букIине ккола, тIанхалги – тIулакьерал сурмиял. Гьелда тIад чIегIерал тIанкIал лъун ругони, пихъ хвезе байбихьиялъул магIна ккола. Кинаб пайдаха гьелъул бугеб? Хурмаялда гъорлъ рукIуна гIемерал черхалъе хIажатал, пайдаял элементал, [[витамин]]ал – [[глюкоза]], [[сахароза]], «А», «С», «Р» витаминал, махх, калий, кальций, медь, магний, марганец, йод. КIалдиб бохьун чIолеб тайпаялъулги буго жинда жаниб пектин букIиналдалъун черхалъе пайда. Гьелъ кванирукъалъул, бакь-чехьалъул хIалтIи лъикIлъизабула. Гьединго жиндилъ магний букIиналда бан чорхолъ ганчIал ккезе толаро. КъваригIел гьечIел цIамал чорхолъа къватIире рехула, черх бацIцIад гьабула, лъим къватIибе кьабулеб гIадат буго. Би дагьал чагIазе кваназе лъикIаб буго жинда жаниб гIемераб махх букIиналда бан. Йод гъорлъ букIиндал хурма кваназе пайдаяб буго мукъулукъалъул цIуцIдузул (щитовидная железаялъул) унти бугел чагIазе. Пектин гъорлъ бугелъул, кванирукъалъул хIалтIи лъикIлъизабиялъеги кваназе лъикIаб буго хурма. Гьороялъул (ракалъул) унтиялда данде чIеялъе лъикIаб буго витамин «А» гъорлъ букIиндал. РекIелги, рихьазулги хIалтIи лъикIлъизабиялъеги пайдаяб буго хурма. Гьединго хIалтIизабизе лъикIаб буго рихьал къварилъиялъ ракIалда жо чIоларел чагIи сахлъиялъеги – склерозалъул унти бугез. Гьединго нерваби гIодор къазеги, хIалхьи кьеялъеги кваназе лъикIаб буго. Абула кванде гъира базабулин хурмаялъин, нервабазе хIалхьи кьолин, хIалтIуде гъира ккезабулин, свак лъазе толарин. Хасго лъикIаб буго гьеб пихъ кидаго захIматаб, хIалуцараб, гIемер нерваби холеб хIалтIуда рукIунел чагIазе. Хурма хIалтIизабула гьединго гьурмал куц берцинлъизабиялъеги – батIи-батIиял маскаби гьарун, гьурмал куц цIвакизабизе, гвангъизабизе. Амма буго цо тайпа гIадамазул кинго гьеб кваназе бегьуларел. Гьел ккола «сахарный диабет» унти бугел гIадамал, кьаралъиялъул, гьороялъул унти бугел гIадамал. Гьезие гьукъараб буго хурма кваназе. <ref>http://www.assalam.ru/avar/arhiv/2008/avar_2008_21_22.pdf</ref>