Цебесеб кьералъул рагьарал

Цебесеб кьералъул рагьарал — кІалъалел цо-цо мацІазда ругел рагьарал гьаракьазул класс. Гьеб класс баян гьабулеб тӀабгӀ ккола мацІалъул бищун борхатаб бакІ цогидалде данде ккун кІалалъул цебесеб рахъалда букІин, калмалъул нух чІедерлъизабичІого. Цересел рагьаразде гьединго цо-цо абула гвангъарал рагьарал абунги, щай гурелъул нахъисеб кьералъул рагьаразде данде ккун гьел дагьабги гвангъун абулел рукІиналъ[1].

Цере гІагараб кьералъул рагьарал, хІакъикъаталдаги, ккола цебесеб кьералъул рагьаразул цо тайпалъун; цониги мацІалда, лъалеб жо, данде лъоларо цереселги цере гІагаралги рагьарал гІицІго кьерлъиялде балагьун.

Лабиаллъарал цересел рагьарал руго централлъарал, ай жидер артикуляциялда цебе гІагараб кьералъул кколел. Гьеб ккола ХФА-ялъул диаграммаялда лабиаллъарал рагьарал цебесеб кьералъул лабиаллъичӀел рагьараздаса кваранидехун хъваялъе цо гІилла.

ТІубачІеб сияхІ хисизабизе

Халкъаздагьоркьосеб фонетикияб алипбаялда жидее хасал ишараби ругел цебесеб кьералъул рагьарал ккола:

ХФА-ялда гьединго руго жидее хасал ишараби гьечІел цересел рагьарал:

  • тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [yʷ]
  • тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул хІалуцинчІеб цебе цутІараб рагьараб [ʏʷ]
  • тІасияб-гьоркьохъеб цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [øʷ]
  • гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [e̞] яги [ɛ̝]
  • гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [ø̞] яги [œ̝]
  • гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [ø̞ʷ] яги [œ̝ʷ]
  • гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [œʷ]

Артикуляцибгун цересел рагьарал хисизабизе

Цебехун бугеб рагьараб гьаракьалъе гьабулеб асар хисизабизе

ХІужжаби хисизабизе

  1. Tsur, Reuven (February 1992). The Poetic Mode of Speech Perception. Duke University Press. гь. 20. ISBN 0-8223-1170-4. {{cite book}}: Check date values in: |date= (квеки)