Палато-алвеоларияб эйективияб аффрикат

Палато-алвеоларияб эйективияб аффрикат
Палато-алвеоларияб эйективияб аффрикат
tʃʼ
Аудио
	български · квеки

Палато-алвеоларияб эйективияб аффрикат — рагьукъаб гьаракь, жиб цо-цо кӀалъалеб мацӀалда хӀалтӀизабулеб. Интернационалаб фонетикияб алфабеталда гьеб гьаракь бихьизабизе хъвалеб симбол буго ⟨t͡ʃʼ⟩. Цо-цо мацӀазда эб бащадаб буго палаталаб эйективалъе.

Авар мацӀалда гьединго данчӀвала палато-алвеоларияб эйективияб аффрикаталъул интенсивияб ⟨t͡ʃːʼ⟩, лабиаллъараб ⟨t͡ʃʷ⟩, интенсивияб лабиаллъараб варианталги ⟨t͡ʃːʷʼ⟩.

Ружби

Палато-алвеоларияб эйективияб аффрикаталъул ружби:

Элъул абул куц буго сибилантаб (гьещтӀолеб) аффрикаталъулаб: эб бахъула тӀоцебе хӀухьалил чвахи тӀобан ккун, цинги мацӀалца эб цабзазул бегӀераб тӀогьибехун битӀун, цӀиккӀараб турбуленцияги лӀугьинабун.
Элъул абул бакӀ буго палато-алвеоларияб, эбги кӀармилаб (бутӀаккун палаталлъараб) посталвеоларияб: бахъула мацӀалзул цеберагӀал алвеоларияб агӀида нахъа, ва мацӀалзул онд хвенхида цун ("кӀамур гӀадин").
Элъул фонация буго гъугъаб: эб бахъула гьаркьил рухьадазул сороди гьечӀого.
Эб буго кӀалзул рагьукъаб: эб бахъулаго хӀухьел къватӀибе бачӀуна цохӀо кӀалдисан.
Эб буго централаб рагьукъаб: бахъулаго хӀухьалил чвахъи уна битӀун мацӀазул централтӀасан, хьолбохъан гуреб.
ХӀухьел чвахул механизм буго эйективияб (глотталаб эгрессив): хӀухьел къватӀибе цула гьаркьил кьватӀел (глоттис) эххеде хӀалуцинабун.

Вариацияби

IPA	Description
t͡ʃʼ	жибго t͡ʃʼ
t͡ʃːʼ	къуватаб t͡ʃʼ
t͡ʃʷʼ	лабиаллъараб t͡ʃʼ
t͡ʃːʷʼ	къуватаб лабиаллъараб t͡ʃʼ

ХӀалтӀизаби

МацӀ		РагӀи	ИФА	МагӀна	Баянал
Авар		ворчӀами	[wort͡ʃʼami]	'ворчӀами'
Адигъ		кӏако	[t͡ʃʼaːkʷa] (i)	'къокъаб'
Амгьар		ጨረቃ	[t͡ʃʼərəkʼa] (i)	'моцӀ'
Армен	Ереваналъул диалект^[1]	ճյուղ	[t͡ʃʼiʊ̯ʁ]	'гъаркьел'	Дандеккола тӀеренаб [t͡ʃ⁼] гьаркьие цогидал бакъаккул диалектазе.
Аймара		ch'uspa	[t͡ʃ'uspa]	'ЧӀуспас'
Гуржи		ჭა	[t͡ʃʼɑ]	'лълъел гвенд'
Гьайда		jjabako	[t͡ʃʼabako]	'P. capensis'
Гьауса		tshanya	[t͡ʃʼanja]	'крикет'	ЦохӀо бакътӀерхьул гьауса диалекталда
Гьири	Кудайраг	Чъреба	[ˈt͡ʃʼɾebä]	'Цхинвал'
Кабард		кӏэ	[t͡ʃʼa] (i)	'раччӀ'
Керес		shchʼísạ	[ʃtʃʼísḁ]	'анлӀго'
Мингрел		ჭკიჭკიტია/čʼḳičʼḳiṭiɑ	[t͡ʃʼkʼit͡ʃʼkʼitʼia]	'цӀунцӀра'
Къехъчи		ch'och'	[t͡ʃʼot͡ʃʼ]	'ракь'
Кечва		ch'umpi	[t͡ʃʼʊmpɪ]	'канагӀаб'
Лаз		ჭრაჭუნირი/ç̌raç̌uniri	[t͡ʃʼrat͡ʃʼuniri]	'къирщаб'
Лушуцид		č̓uʔ	[t͡ʃʼʉʔ]	'цо'
Линкит		ch'eed	[t͡ʃʼit] (i)	'ордек'
Сван		ლენჭყ/lenčʼqʼ	[lɛnt͡ʃʼqʼ]	'хьуцӀ'
Чачан		чӏара/ç̇ara	[t͡ʃʼɑːrə]	'ччугӀа'

Къуватаб вариант

МацӀ		РагӀи	ИФА	МагӀна	Баянал
Авар		чӀезе	[t͡ʃːʼe.zɛ]	'чӀезе'

Лабиаллъараб вариант

МацӀ		РагӀи	ИФА	МагӀна	Баянал
Авар		чӀвазе	[t͡ʃʷʼe.zɛ]	'чӀвазе'

Къуватаб лабиаллъараб вариант

МацӀ		РагӀи	ИФА	МагӀна	Баянал
Авар		чӀчӀвад	[t͡ʃːʷʼäd]	'чӀчӀвад'

Баянал

^ Dum-Tragut (2009:17–18)

МугъчӀваял

Dum-Tragut, Jasmine (2009), Armenian: Modern Eastern Armenian, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company

External links

[t̠ʃʼ] гьаракь бугел мацӀал PHOIBLE сайталда

[1] Dum-Tragut (2009:17–18)

[1]