Гъоркьияб цебесеб гургинлъичӀеб рагьараб

Гъоркьияб цебесеб гургинлъичӀеб рагьараб
Гъоркьияб цебесеб гургинлъичӀеб рагьараб
a
ИФА номер	304
Аудио
	български · квеки
Кодификация
Рижа (decimal)	a
Юникод (hex)	U+0061
X-SAMPA	a яги {_o

Гъоркьияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб^[1] ккола рагьарал гьракьазул цо тайпа, жиб цо-цо кӀалъалел мацӀазда хӀалтӀизабулеб. Гьеб буго микьго кардиналияб рагьараб гьаракьалдаса цояб, жиб цо мацӀалъул рагьараб гьаракьаже дурусго данде ккезе кколареб, аслияб къагӀидаялъ, фонетикияб роценалъул системаялда байбихьул бакӀлъун бугеб.^[2]

ИФА: Рагьарал

	Цебесел	БакьулӀел	Нахъисел
ТӀасиял	i y	ɨ ʉ	ɯ u
ГӀагар-тӀасиял	ɪ ʏ		ʊ
ТӀад-гьоркьохъел	e ø	ɘ ɵ	ɤ o
Гьоркьохъел	e̞ ø̞	ə	ɤ̞ o̞
Гъоркь-гьоркьохъел	ɛ œ	ɜ ɞ	ʌ ɔ
ГӀагар-гъоркьиял	æ	ɐ
Гъоркьиял	a ɶ	ä	ɑ ɒ

Легенда: гургинлъичӀел • гургинлъарал

Хаслъиял

Гьелъул борхалъи буго гъоркьияб: артикуляциялда мацӀ букӀуна кӀалалъу тӀасияб рахъалдаса рикӀкӀад — кӀалалъул гӀодоблъиялда.
Гьелъул кьер буго цебесеб, кӀалдиб мацӀ букӀуна цебегӀан, кинаб букӀаниги чӀедерлъи гьабичӀого. Гьенибго гъорлъе рачуна централиял рагьаралги (гъоркьияб борхиялъул гьоркьохъеб кьералъул), щайгурелъул мацӀалъул гьезул ртикуляциялде букӀунеб позициялде гьечӀо гьоркьохъел ва тӀасияб борхиялда букӀунеб гӀадаб гьетӀари; гъоркьияб борхиялъул цебесеб кьералъулги нахъисеб кьералъул рагьаразда гьоркьоб батӀалъи буго тӀасияб борхиялъул цебесеб ва гьоркьохъеб кьералъул рагьаразда гьоркьоб бугеб яги гьебго борхиялъул гьоркьохъел ва нахъисел рагьаразда гӀоркьоб гӀадаб.
Гьеб буго лабиаллъичӀеб, ай жиб абулаго кӀутӀби гургинлъун цебе цутӀуларел.

МацӀал

ГӀемерисел мацӀазда буго гъоркьияб борхиялъул лабиаллъичӀеб рагьаралъул цо чанго форма. Гъоркьияб кьералъул цохӀо гурони рагьараб гьаракь гьечӀел мацӀазда, гьеб рагьаралъул ишара ⟨a⟩ хӀалтӀизабизе бегьула, щай абуни гьеб аслияб латин алипбаялда гьеб буго гъоркьияб борхиялъул рагьаралъе цо бугеб ишара букӀиналъ. Гьедин бихьизабуралъ гъоркьияб борхиялъул цебесеб кьералъул рагьаралдасаги ([a]) гӀемер кьола гъоркьияб борхиялъул централияб рагьарб [ä]. ХӀакъикъаталдаги, цо кӀудияб батӀалъи гьечӀого букӀинеги бегьула. (Балагье Акустикаялде).

МацӀ		РагӀи	ХФА	МагӀна	Баян
Африкаанс	Стндарт^[3]	dak	[da̠k]	'тӀалъел'	Цебе гӀагараб.^[3] Балагье африкаансалъул фонология
ГӀараб	Стндарт^[4]	أنا	[anaː]	'дун вуго'	Балагье ГӀараб фонология
Къажар^[5]	Стндарт	səs	[s̪æ̞s̪]	'гьаракь'	ГӀемерсиеб транскрипция гьабула ⟨æ⟩ ишараялдалун.
Булгъар^[6]		най	[n̪a̠j]	'цӀикӀкӀун'	Цебе гӀагараб.^[6]
Син	Син^[7]	安 / ān	[ʔan˥] (i)	'хӀинкъи гьечӀолъи'	/n/ гьаракьалда цебе /a/ гьаракьалъул аллофон.^[7] балагье стандартияб син фонология
Голландиязул	Стандарт^[8]^[9]	aas	[aːs]	'къор'	Цебеселдаса централиялда гьоркьоб букӀуна.^[10] Балагье голландиязул фонология
Голландиязул	Утрехт^[11]	bad	[bat]	'хӀавуз'	Шималияб стандартияб голландизул мацӀалъул [ɑ] гьаракьалъе дандеккола. Балагье голландиязул фонология
Ингилис	Австралиялъул^[12]	hat	[hat] (i)	'тӀагъур'	Балагье Австралиялъул ингилисалъул фонология
	Калифорниялъул^[13]^[14]				[æ] гьаракьалдаса дагьабги рагьараб цогидал Шималияб Америкаялъул вариантазда.
	Канадалъул^[14]^[15]
	Цо-цо техасалъул ингилисалда кӀалъалел^[14]
	Йоханнесбургалъул шималиял шагьарсверухълъабазда^[16]				[æ] гьаракьалде гӀагараб гӀаммаб Жанубияб Африкаялъулin ингилисалда
	Received Pronunciation^[17]Халип:Dubious				Ралагье: ингилис фонология
	Бакъбаккул Англиялъул^[18]	bra	[bɹaː]	'бра'	Гьоркьохъеб классалъул кӀалъалез абула централияб [äː] гӀажин.^[18]
	ЦӀияб Зеландиялъул^[19]	bra	[bɹa̠ː]	'бра'	Гъоркьияб кьералъул цебе гӀагараб [a̠ː]-ялдаги, централияб [äː]-ялдаги цебе гӀагараб хӀалуцинчӀеб [ɐ̟ː]-ялдаги централияб хӀалуцинчӀеб [ɐː]-ялдаги гьоркьосеб вариант.^[19] ХФА-ялда хъвазе бихьизабизе бегьула ⟨ɐː⟩-ялдалъун.
Паранс	Парижалъул консервативияб^[9]^[20]	patte	[pat̪]	'квачӀ'	Контрастлъула /ɑ/ гьаракьгун, амма гӀемерисел кӀалъалезуд буго цохӀо гъоркьияб борхиялъул рагьараб (фонетикияб къагӀидаялъ централияб [ä]).^[21] Ралагье: Паранс фонология
Паранс	Квебекалъул^[22]	arrêt	[aʁɛ]	'чӀей'	Контрастлъула /ɑ/ гьаракьгун.^[22] Ралагье: Квебекалъул парансалъул фонология
Герман	Алтбайерналъул акцент^[23]	Wassermassen	[ˈʋɑsɐmasn̩]	'лъел массаби'	Гьединго бихьизабула нахъисеб кьералъул /ɑ/, жинде данде гьеб лъолеб.^[23] Ралагье: Стандартияб германиязул мацӀалъул фонология
Герман	ГӀемерисел Австриялъул акцентал^[23]	nah	[naː]	'аскӀоб'	Дагьаб цебесеб кьералъул.^[23] Ралагье: Стандартияб герман мацӀалъул фонология
Игбо^[24]		ákụ	[ákú̙]	'kernal'
Курд	Палевани (Жанубияб)	گه‌ن	[gan]	'квешаб'	Сорани (Централияб) [æ]-ялда бащадаб. Ралагье: Курд фонология
Норвег	Ставангерск^[25]	hatt	[hat]	'тӀагъур'	Ралагье: Норвег фонология
Норвег	Трондгьеймск^[26]	lær	[læ̞ːɾ]	'тӀом'	Ралагье: Норвег фонология
Пол^[27]		jajo	[ˈjajɔ] (i)	'хоно'	Палаталиял ва палаталлъарал рагьукъазда гьоркьоб /a/ гьаракьалъул аллофон. Ралагье: Пол мацӀалъул фонология
Испан	Бакъбаккул Андалусиялъул^[28]	las madres	[læ̞ˑ ˈmæ̞ːð̞ɾɛˑ]	'улбул'	Цогидал диалектазул [ä]-ялъе днде ккола, амма диалектазда гьел батӀи-батӀиял руго. Балагье Испан фонология
Испан	Мурсиялъул^[28]	las madres	[læ̞ˑ ˈmæ̞ːð̞ɾɛˑ]	'улбул'
Швед	Central Standard^[29]^[30]	bank	[baŋk]	'банк'	Кьерлъи букӀана батӀи-батӀисахъе бихьизабун цебесеб [a],^[29] цебе гӀагарб [a̠]^[30] ва централияб [ä] гӀадин.^[31] Ралагье: Швед фонологиял

Комментариял

^ Халип:Vowel terminology
^ John Coleman: Cardinal vowels
^ ^a ^b Wissing (2016), section "The unrounded low-central vowel /ɑ/".
^ Thelwall & Sa'Adeddin (1990), гь. 38.
^ Mokari & Werner (2016), гь. ?.
^ ^a ^b Ternes & Vladimirova-Buhtz (1999), гь. 56.
^ ^a ^b Mou (2006), гь. 65.
^ Collins & Mees (2003), гьл. 95, 104, 132–133.
^ ^a ^b Ashby (2011), гь. 100.
^ Collins & Mees (2003), гь. 104.
^ Collins & Mees (2003), гь. 131.
^ Cox & Fletcher (2017), гь. 179.
^ Gordon (2004), гь. 347.
^ ^a ^b ^c Thomas (2004:308): A few younger speakers from, e.g., Texas, who show the Халип:Sc2/Халип:Sc2 merger have Халип:Sc2 shifted toward [a], but this retraction is not yet as common as in some non-Southern regions (e.g., California and Canada), though it is increasing in parts of the Midwest on the margins of the South (e.g., central Ohio).
^ Boberg (2005), гьл. 133–154.
^ Bekker (2008), гьл. 83–84.
^ "Case Studies – Received Pronunciation Phonology – RP Vowel Sounds". British Library. Архивация оригинал (2018-12-25). Щвей 2022-01-16. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (help)
^ ^a ^b Trudgill (2004), гь. 172.
^ ^a ^b Bauer ва цгд. (2007), гь. 98.
^ Collins & Mees (2013), гьл. 225–227.
^ Collins & Mees (2013), гьл. 226–227.
^ ^a ^b Walker (1984), гь. 53.
^ ^a ^b ^c ^d Dudenredaktion, Kleiner & Knöbl (2015), гь. 64.
^ Ikekeonwu (1999), гь. 109.
^ Vanvik (1979), гь. 17.
^ Vanvik (1979), гь. 15.
^ Jassem (2003), гь. 106.
^ ^a ^b Zamora Vicente (1967), гь. ?.
^ ^a ^b Bolander (2001), гь. 55.
^ ^a ^b Rosenqvist (2007), гь. 9.
^ Engstrand (1999), гь. 140.

ХӀужжаби

Ashby, Patricia (2011), Understanding Phonetics, Understanding Language series, Routledge, ISBN 978-0340928271
Bauer, Laurie; Warren, Paul; Bardsley, Dianne; Kennedy, Marianna; Major, George (2007), "New Zealand English", Journal of the International Phonetic Association, 37 (1): 97–102, doi:10.1017/S0025100306002830
Bekker, Ian (2008). The vowels of South African English (PDF) (Ph.D.). North-West University, Potchefstroom. Архивация оригинал (PDF) (2021-02-07). Щвей 2022-01-16.
Boberg, Charles (2005), "The Canadian shift in Montreal", Language Variation and Change, 17 (2): 133–154, doi:10.1017/s0954394505050064
Bolander, Maria (2001), Funktionell svensk grammatik (1st ред.), Liber AB, ISBN 9789147050543
Collins, Beverley; Mees, Inger M. (2003) [First published 1981], The Phonetics of English and Dutch (5th ред.), Leiden: Brill Publishers, ISBN 978-9004103405
Collins, Beverley; Mees, Inger M. (2013) [First published 2003], Practical Phonetics and Phonology: A Resource Book for Students (3rd ред.), Routledge, ISBN 978-0-415-50650-2
Cox, Felicity; Fletcher, Janet (2017) [First published 2012], Australian English Pronunciation and Transcription (2nd ред.), Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-63926-9
Dudenredaktion; Kleiner, Stefan; Knöbl, Ralf (2015) [First published 1962], Das Aussprachewörterbuch (in German) (7th ред.), Berlin: Dudenverlag, ISBN 978-3-411-04067-4{{citation}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
Engstrand, Olle (1999), "Swedish", Handbook of the International Phonetic Association: A Guide to the usage of the International Phonetic Alphabet., Cambridge: Cambridge University Press, гьл. 140–142, ISBN 978-0-521-63751-0
Gilles, Peter; Trouvain, Jürgen (2013), "Luxembourgish", Journal of the International Phonetic Association, 43 (1): 67–74, doi:10.1017/S0025100312000278
Gordon, Matthew J. (2004), "The West and Midwest: phonology", Гъоркь: Schneider, Edgar W.; Burridge, Kate; Kortmann, Bernd; Mesthrie, Rajend; Upton, Clive (редл.), A handbook of varieties of English, Том 1: Phonology, Mouton de Gruyter, гьл. 338–351, ISBN 978-3-11-017532-5
Gussenhoven, Carlos; Aarts, Flor (1999), "The dialect of Maastricht" (PDF), Journal of the International Phonetic Association, 29 (2): 155–166, doi:10.1017/S0025100300006526
Heijmans, Linda; Gussenhoven, Carlos (1998), "The Dutch dialect of Weert" (PDF), Journal of the International Phonetic Association, 28 (1–2): 107–112, doi:10.1017/S0025100300006307
Ikekeonwu, Clara (1999), "Igbo", Handbook of the International Phonetic Association, гьл. 108–110, ISBN 978-0-521-63751-0
Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107, doi:10.1017/S0025100303001191
Ladefoged, Peter (1999), "American English", Handbook of the International Phonetic Association (Cambridge Univ. Press): 41–44
Mokari, Payam Ghaffarvand; Werner, Stefan (2016), Dziubalska-Kolaczyk, Katarzyna (ред.), "An acoustic description of spectral and temporal characteristics of Azerbaijani vowels", Poznań Studies in Contemporary Linguistics, 52 (3), doi:10.1515/psicl-2016-0019
Mou, Xiaomin (2006). Nasal codas in Standard Chinese: a study in the framework of the distinctive feature theory (PhD). Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology. hdl:1721.1/35283. {{cite thesis}}: Invalid |ref=harv (help)
Peters, Jörg (2006), "The dialect of Hasselt", Journal of the International Phonetic Association, 36 (1): 117–124, doi:10.1017/S0025100306002428
Pop, Sever (1938), Micul Atlas Linguistic Român, Muzeul Limbii Române Cluj
Prehn, Maike (2012). Vowel quantity and the fortis-lenis distinction in North Low Saxon (PDF) (PhD). Amsterdam: LOT. ISBN 978-94-6093-077-5. {{cite thesis}}: Invalid |ref=harv (help)
Rosenqvist, Håkan (2007), Uttalsboken: svenskt uttal i praktik och teori, Stockholm: Natur & Kultur, ISBN 978-91-27-40645-2
Ternes, Elmer; Vladimirova-Buhtz, Tatjana (1999), "Bulgarian", Handbook of the International Phonetic Association, Cambridge University Press, гьл. 55–57, ISBN 978-0-521-63751-0
Thelwall, Robin; Sa'Adeddin, M. Akram (1990), "Arabic", Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41, doi:10.1017/S0025100300004266
Thomas, Erik R. (2004), "Rural Southern white accents", Гъоркь: Schneider, Edgar W.; Burridge, Kate; Kortmann, Bernd; Mesthrie, Rajend; Upton, Clive (редл.), A handbook of varieties of English, Том 1: Phonology, Mouton de Gruyter, гьл. 300–324, ISBN 978-3-11-017532-5
Trudgill, Peter (2004), "The dialect of East Anglia: Phonology", Гъоркь: Schneider, Edgar W.; Burridge, Kate; Kortmann, Bernd; Mesthrie, Rajend; Upton, Clive (редл.), A handbook of varieties of English, Том 1: Phonology, Mouton de Gruyter, гьл. 163–177, ISBN 3-11-017532-0
van der Veen, Klaas F. (2001), "13. West Frisian Dialectology and Dialects", Гъоркь: Munske, Horst Haider; Århammar, Hans (редл.), Handbook of Frisian studies, Tübingen: Max Niemeyer Verlag GmbH, гьл. 98–116, ISBN 978-3-484-73048-9
Vanvik, Arne (1979), Norsk fonetikk, Oslo: Universitetet i Oslo, ISBN 978-82-990584-0-7
Verhoeven, Jo (2007), "The Belgian Limburg dialect of Hamont", Journal of the International Phonetic Association, 37 (2): 219–225, doi:10.1017/S0025100307002940
Walker, Douglas (1984), The Pronunciation of Canadian French (PDF), Ottawa: University of Ottawa Press, ISBN 978-0-7766-4500-1
Wells, J.C. (1982), Accents of English, Том 2: The British Isles, Cambridge: Cambridge University Press
Wissing, Daan (2016). "Afrikaans phonology – segment inventory". Taalportaal. Архивация оригиналалдаса 15 April 2017. Щвей 16 April 2017. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= ва|archive-date= (help); Invalid |ref=harv (help)
Zamora Vicente, Alonso (1967), Dialectología española (2nd ред.), Biblioteca Romanica Hispanica, Editorial Gredos

КъватӀисел регӀелал

[a] гьаракь бугел мацӀал PHOIBLE сайталда

[1] Халип:Vowel terminology

[2] John Coleman: Cardinal vowels

[FOOTNOTEWissing2016section_"The_unrounded_low-central_vowel_<span_class="IPA_nowrap"_lang="und-Latn-fonipa"_title="Интернационалаб_фонетикияб_алфабеталда_(ИФА)_репрезентация">/ɑ/</span>[[Category:ГӀадатаб_ИФАгун_гьумерал]]"-3] Wissing (2016), section "The unrounded low-central vowel /ɑ/".

[FOOTNOTEThelwallSa'Adeddin199038-4] Thelwall & Sa'Adeddin (1990), гь. 38.

[FOOTNOTEMokariWerner2016?-5] Mokari & Werner (2016), гь. ?.

[FOOTNOTETernesVladimirova-Buhtz199956-6] Ternes & Vladimirova-Buhtz (1999), гь. 56.

[FOOTNOTEMou200665-7] Mou (2006), гь. 65.

[FOOTNOTECollinsMees200395,_104,_132–133-8] Collins & Mees (2003), гьл. 95, 104, 132–133.

[FOOTNOTEAshby2011100-9] Ashby (2011), гь. 100.

[FOOTNOTECollinsMees2003104-10] Collins & Mees (2003), гь. 104.

[FOOTNOTECollinsMees2003131-11] Collins & Mees (2003), гь. 131.

[FOOTNOTECoxFletcher2017179-12] Cox & Fletcher (2017), гь. 179.

[FOOTNOTEGordon2004347-13] Gordon (2004), гь. 347.

[thomas308-14] Thomas (2004:308): A few younger speakers from, e.g., Texas, who show the Халип:Sc2/Халип:Sc2 merger have Халип:Sc2 shifted toward [a], but this retraction is not yet as common as in some non-Southern regions (e.g., California and Canada), though it is increasing in parts of the Midwest on the margins of the South (e.g., central Ohio).

[FOOTNOTEBoberg2005133–154-15] Boberg (2005), гьл. 133–154.

[FOOTNOTEBekker200883–84-16] Bekker (2008), гьл. 83–84.

[17] "Case Studies – Received Pronunciation Phonology – RP Vowel Sounds". British Library. Архивация оригинал (2018-12-25). Щвей 2022-01-16. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (help)

[FOOTNOTETrudgill2004172-18] Trudgill (2004), гь. 172.

[FOOTNOTEBauerWarrenBardsleyKennedy200798-19] Bauer ва цгд. (2007), гь. 98.

[FOOTNOTECollinsMees2013225–227-20] Collins & Mees (2013), гьл. 225–227.

[FOOTNOTECollinsMees2013226–227-21] Collins & Mees (2013), гьл. 226–227.

[FOOTNOTEWalker198453-22] Walker (1984), гь. 53.

[FOOTNOTEDudenredaktionKleinerKnöbl201564-23] Dudenredaktion, Kleiner & Knöbl (2015), гь. 64.

[FOOTNOTEIkekeonwu1999109-24] Ikekeonwu (1999), гь. 109.

[FOOTNOTEVanvik197917-25] Vanvik (1979), гь. 17.

[FOOTNOTEVanvik197915-26] Vanvik (1979), гь. 15.

[FOOTNOTEJassem2003106-27] Jassem (2003), гь. 106.

[FOOTNOTEZamora_Vicente1967?-28] Zamora Vicente (1967), гь. ?.

[FOOTNOTEBolander200155-29] Bolander (2001), гь. 55.

[FOOTNOTERosenqvist20079-30] Rosenqvist (2007), гь. 9.

[FOOTNOTEEngstrand1999140-31] Engstrand (1999), гь. 140.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]