Википедия

МахӀачхъала

МахӀачхъала буго Дагъистаналъул тахшагьарги бищун кӀудияб шагьарги. Шагьар буго Каспий ралъдал рагӀалда, элъ ккола 468.13 кв. км, 623,254-даса цӀикӀкӀун чи вугеб рикӀкӀенгун,[9] гьебго мехалда шагьрияб агломерацилъул гӀатӀилъи буго 3,712 кв. км, гӀ-ш. 1 миллион чи вугеб популациягун. МахӀачхъала буго ункъабилеб бищун кӀудияб шагьар Кавказалда, Хьондасеб Кавказалъулги Хьондакавказияб федералаб округалъулги бищун кӀудияб шагьар, гьединго Каспий ралъдахъ ругел бищун кӀудиял шагьаразул лъабабилебги.

МахӀачхъала
Махачкала
Шагьар[1]
The Government Building of DagestanMakhachkala Lighthouse
The Grand Mosque of Makhachkala
Aerial view of Makhachkala and the Caspian Sea
ТӀаса гъоркье, квегӀиса квараниде: МахӀачхъала, Дагъистаналъул ХӀукуматалъул рукъ, Makhachkala Lighthouse, МахӀачхъалалъул кӀудияб мажгит, Каспий ралъад
МахӀачхъала флаг
Флаг
МахӀачхъала герб
Герб
МахӀачхъала бугеб мес
Карта
МахӀачхъала бугеб Дагъистаналъул Республика
МахӀачхъала
МахӀачхъала
МахӀачхъала карталда
МахӀачхъала бугеб Европияб Россия
МахӀачхъала
МахӀачхъала
МахӀачхъала (Европияб Россия)
МахӀачхъала бугеб Caspian Sea
МахӀачхъала
МахӀачхъала
МахӀачхъала (Caspian Sea)
МахӀачхъала бугеб Кавказалъул мугӀрул
МахӀачхъала
МахӀачхъала
МахӀачхъала (Кавказалъул мугӀрул)
МахӀачхъала бугеб Россия
МахӀачхъала
МахӀачхъала
МахӀачхъала (Россия)
МахӀачхъала бугеб Европа
МахӀачхъала
МахӀачхъала
МахӀачхъала (Европа)
Координатал: 42°58′57″N 47°30′18″E / 42.98250°N 47.50500°E / 42.98250; 47.50500
ПачалихъРоссия
Федералаб субйектДагъистан
КьучӀ лъей1844[2]
Шагьар статус щвей1857[2]
ХӀукумат
 • СанДепутатазул данделъи
ГӀатӀилъи
[3]
 • ТӀолаб
468,13 km2 (180 sq mi)
Борхалъи
10 m (30 ft)
Популация
 (2010 Ценз)[4]
 • ТӀолаб
572 076
 • РикӀкӀен 
(2018)[5]
596 356 (+4,2%)
 • Rank27леб 2010 соналда
 • Гъункел1200/km2 (3200/sq mi)
 • СубординацияМахӀачхъала шагьар[1]
 • ТахшагьарДагъистаналъул Республикалъул[1]
 • ТахшагьарМахӀачхъала шагьаралъул[1]
 • Шагьрияб округМахӀачхъала шагьрияб округ[6]
 • ТахшагьарМахӀачхъала шагьрияб округалъул[6]
Мехалъул зонаUTC+3 ([7])
Почалъул индекс(ал)[8]
367000-367999
Телефоналъул код(ал)+7 8722
OKTMO ID82701000001
Вебсайтmkala.ru

Жакъа шагьар бугеб бакI гIуцIцIана 1844 соналъ, гIурусазул рагъул щулалъиялъул мурадалда ва гьелда цIар букIана Петровское. 1857 соналъ гьеб бакI кIодолъана ва гIадамал цIикIкIана, цинги гьелъие шагьаралъул статус щвана, ва цIарги кьуна порталъул шагьар Петровск абун, гьедин цIар кьеялъеги гIиллалъун лъугьана 1722—1723 соназда Персиялде кIанцIизе унаго, Пётр I-сул аскариял гьанир чIеялда бан.

1918 соналъул 15 ноябралъ, гьеб заманаялъ вукIарав Дагъистаналъул бетIер Тарковски НухI-Бегил амруялдалъун, шагьаралъул цIар хисун гьелъие кьуна Шамилхъала абураб цIар. Гьебги букIана кIудияв имам Шамил халкъазул рекIелъа инчIого вукIиналъул мурадалда гьабураб хIалтIи.[10].

1921 соналъул 14 маялъ Дагъистаналъул савраталъул комимтеталъул амруялдалъун МахIачхъала лъугьана ДАССРалъул тахшагьарлъун ва цIарги хисана МахIачхъала абун, Унсоколоса савратчи МахIач ДахIадаевги кIодо гьавун.[11]. Жакъа къоялда жани шагьар бугеб бакI, мугIрузул халкъазда гьоркьоб лъалеблъун букIана Гьоркьохъел гIасрабазул заманаялдасанго, Анжи-Хъала абураб цIаралда гъоркь[12] — гьелъул магIнаги ккола «луълуъалъул хъала» - абураб,[13] лъарагI мацIалдаса буссинабуни.

Демографика

хисизабизе
Историкияб популация
СонПоп.±%
1897 10 000—    
1926 33 552+235.5%
1939 86 836+158.8%
1959 119 334+37.4%
1970 185 863+55.8%
1979 251 371+35.2%
1989 317 475+26.3%
2002 462 412+45.7%
2010 572 076+23.7%
2021 623 254+8.9%
Ицц: Цензалъул дата

Махачкалалъул популациялъ гъорлӀе рачуна (2021 ценз):[14]

Динияб гIуцIцIи

хисизабизе

Шагьаралда руго, киналниги дуниялалда ругелщинал динал ккурал гIадамал, цого-цо буддизмалъул гьечIо. ЦIикIкIунисеб бутIа (90 %) ккола бусурбаби суннитал. Шагьаралда буго, Европаялдаго бищун кIудияблъун рикIкIунеб ЖумгIа мажгит. Гьединго шагьаралда буго христианазул — Свято-Успенил кафедралияб килиса. Гьанже бан бахъана, Ермошкина къотIноб жугьутIазе магIбадги.

ХӀужаби

хисизабизе
  1. ^ a b c d Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб Ref294 -лъе текст бихьизабун гьечІо
  2. ^ a b Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб about -лъе текст бихьизабун гьечІо
  3. ^ "Подсчитано по базе данных муниципальных образований РФ на 2008 год". Архивация оригиналалдаса, октобер 6, 2017. Боси: март 2, 2014.
  4. ^ Ошибка Lua в Модуль:Citation/CS1 на строке 3163: attempt to call field 'year_check' (a nil value).
  5. ^ "26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года". Боси: 23 январ 2019.
  6. ^ a b Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб Ref416 -лъе текст бихьизабун гьечІо
  7. ^ "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации. 3 юн 2011. Боси: 19 январ 2019.
  8. ^ Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (мацӀ: гӀурус)
  9. ^ "Оценка численности постоянного населения по субъектам Российской Федерации". [Federal State Statistics Service. Архивация оригиналалдаса, септембер 1, 2022. Боси: септембер 1, 2022.
  10. ^ ""Черновик" 15 июля 2005". Архивация оригинал, 2014-09-03. Боси: 2022-04-17. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (help)
  11. ^ Марковин В. И. Махачкала - преддверие гор // Дорогами и тропами Дагестана. — М.: Искусство, 1974.
  12. ^ Алиев К. М. (2005-06-27). "Еще раз об Анжи". Кумыкский мир. Архивация оригинал, 2007-12-17. Боси: 2011-03-12. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (help)
  13. ^ "Анжи (Инжи)" (мацӀ: русский). Кумыкский мир. Архивация оригинал, 2012-02-12. Боси: 2011-5-7. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help); Invalid |url-status=хвараб (help); Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  14. ^ "Национальный состав населения". Rosstat. Архивация оригиналалдаса, юл 8, 2023. Боси: август 16, 2023.


  МахӀачхъала Викигъамасалда
  МахӀачхъала Викидалилалда



Босараб бакӀ — «https://av.wikipedia.org/w/index.php?title=МахӀачхъала&oldid=93935»