Цебесеб кьералъул рагьарал

ХФА: Рагьарал

	Цересел	Гьоркьохъел	Нахъисел
ТӀасиял	i y	ɨ ʉ	ɯ u
ТӀасиял хӀалуцинчӀел	ɪ ʏ		ʊ
ТӀасиял-гьоркьохъел	e ø	ɘ ɵ	ɤ o
Гьоркьохъел	ø̞	ə	o̞
Гъоркьиял-гьоркьохъел	ɛ œ	ɜ ɞ	ʌ ɔ
Гъоркьиял хӀалуцинчӀел	æ	ɐ
Гъоркьиял	a ɶ	ä	ɑ ɒ

ТІанкІалда аскІор ругел рагьарал: лабиаликъал • лабиалиял

Цебесеб кьералъул рагьарал — кІалъалел цо-цо мацІазда ругел рагьарал гьаракьазул класс. Гьеб класс баян гьабулеб тӀабгӀ ккола мацІалъул бищун борхатаб бакІ цогидалде данде ккун кІалалъул цебесеб рахъалда букІин, калмалъул нух чІедерлъизабичІого. Цересел рагьаразде гьединго цо-цо абула гвангъарал рагьарал абунги, щай гурелъул нахъисеб кьералъул рагьаразде данде ккун гьел дагьабги гвангъун абулел рукІиналъ^[1].

Цере гІагараб кьералъул рагьарал, хІакъикъаталдаги, ккола цебесеб кьералъул рагьаразул цо тайпалъун; цониги мацІалда, лъалеб жо, данде лъоларо цереселги цере гІагаралги рагьарал гІицІго кьерлъиялде балагьун.

Лабиаллъарал цересел рагьарал руго централлъарал, ай жидер артикуляциялда цебе гІагараб кьералъул кколел. Гьеб ккола ХФА-ялъул диаграммаялда лабиаллъарал рагьарал цебесеб кьералъул лабиаллъичӀел рагьараздаса кваранидехун хъваялъе цо гІилла.

ТІубачІеб сияхІХисизабизе

Халкъаздагьоркьосеб фонетикияб алипбаялда жидее хасал ишараби ругел цебесеб кьералъул рагьарал ккола:

ХФА-ялда гьединго руго жидее хасал ишараби гьечІел цересел рагьарал:

тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [yʷ]
тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул хІалуцинчІеб цебе цутІараб рагьараб [ʏʷ]
тІасияб-гьоркьохъеб цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [øʷ]
гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [e̞] яги [ɛ̝]
гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [ø̞] яги [œ̝]
гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [ø̞ʷ] яги [œ̝ʷ]
гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [œʷ]

Артикуляцибгун цересел рагьаралХисизабизе

Цебехун бугеб рагьараб гьаракьалъе гьабулеб асарХисизабизе

ХІужжабиХисизабизе

↑ Tsur, Reuven (February 1992). The Poetic Mode of Speech Perception. Duke University Press. гь. 20. ISBN 0-8223-1170-4. Check date values in: |date= (кумек)

[1] Tsur, Reuven (February 1992). The Poetic Mode of Speech Perception. Duke University Press. гь. 20. ISBN 0-8223-1170-4. Check date values in: |date= (кумек)

[1]