Википедия:Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ

↱ ВП:БукӀине ккола
ВП:1000

Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ гӀуцӀцӀун буго Мета-викиялда. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал 1000 аслиял макъалаби.

Авар Википедиялъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.

Биццатаб хатӀалъ рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.

Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго гъоркьгьумералда.

Биография

СуратчагӀи ва архитекторал

Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби

Композиторал ва музыкантал

ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи

Режиссёрал ва сценаристал

ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал

  1. Архимед (Archimedes)
  2. Ибн Сина (Avicenna)
  3. Бернерс-Ли, Тим (Berners-Lee, Tim)
  4. Брагьмагупта (Brahmagupta)
  5. Коперник, Николай (Copernicus, Nicolaus)
  6. Кюри, Мария (Curie, Marie)
  7. Дарвин, Чарлз (Darwin, Charles)
  8. Эдисон, Томас (Edison, Thomas)
  9. Эйнштейн, Алберт (Einstein, Albert)
  10. Эвклид (Euclid)
  11. Эйлер, Леонард (Euler, Leonhard)
  12. Фарадей, Майкл (Faraday, Michael)
  13. Ферми, Энрико (Fermi, Enrico)
  14. Форд, Гьенри (Ford, Henry)
  15. Гален (Galen)
  16. Галилео Галилей (Galileo Galilei)
  17. Гаусс, Карл Фридрих (Gauss, Carl Friedrich)
  18. Гутенберг, Йогьанн (Gutenberg, Johannes)
  19. Гьилберт, Дэвид (Hilbert, David)
  20. Джоул, Джеймс Прескотт (Joule, James Prescott)
  21. Кеплер, Йогьанн (Kepler, Johannes)
  22. Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса (al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa)
  23. Лейбниц, Готфрид Вилгьелм (Leibniz, Gottfried Wilhelm)
  24. Линней, Карл (Linnaeus, Carl)
  25. Максвелл, Джеймс Клерк (Maxwell, James Clerk)
  26. Менделеев, Дмитрий (Mendeleev, Dmitri)
  27. Нютон, Айзек (Newton, Sir Isaac)
  28. Пастер, Луи (Pasteur, Louis)
  29. Планк, Макс (Planck, Max)
  30. Резерфорд, Эрнест (Rutherford, Ernest)
  31. Шрёдингер, Эрвин (Schrödinger, Erwin)
  32. Тесла, Никола (Tesla, Nikola)
  33. Тюринг, Алан (Turing, Alan)
  34. Ватт, Джеймс (Watt, James)

ФилософчагӀи ва социологал

Сиясиял церехъаби

  1. Акбар (Akbar)
  2. Александр КӀудияв (Alexander the Great)
  3. Ашока (Ashoka)
  4. Ататюрк, Мустафа Кемал (Atatürk, Mustafa Kemal)
  5. Августус (Augustus)
  6. Фон Бисмарк, Отто (von Bismarck, Otto)
  7. Боливар, Симон (Bolívar, Simón)
  8. Бонапарт, Наполеон (Bonaparte, Napoleon)
  9. Кайсар, Юлий (Caesar, Julius)
  10. Карл КӀудияв (Charlemagne)
  11. Черчилл, Винстон (Churchill, Winston)
  12. Константин КӀудияв (Constantine the Great)
  13. Кир КӀудияв (Cyrus the Great)
  14. Де Гол, Шарл (de Gaulle, Charles)
  15. Ингилис Элизабет I (Elizabeth I of England)
  16. Ганди, Могьандас Карамчанд (Gandhi, Mohandas Karamchand)
  17. Чингисхан (Genghis Khan)
  18. Гевара, Че (Guevara, Che)
  19. Гьитлер, Адольф (Hitler, Adolf)
  20. Жанна д’Арк (Joan of Arc)
  21. Кинг, Мартин Лютер (King, Martin Luther, Jr.)
  22. Ленин, Владимир (Lenin, Vladimir)
  23. Линколн, Абрагьам (Lincoln, Abraham)
  24. Людовик XIV (Louis XIV)
  25. Люксембург, Роза (Luxemburg, Rosa)
  26. Мандела, Нельсон (Mandela, Nelson
  27. Мао Цзэдун (Mao Zedong)
  28. Неру, Джавагьарлал (Nehru, Jawaharlal)
  29. Нкрума, Кваме (Nkrumah, Kwame)
  30. Петро I (Peter the Great)
  31. Цин Ши Гьуан (Qin Shi Huang)
  32. Рузвелт, Франклин Делано (Roosevelt, Franklin D.)
  33. СалахӀуддин (Saladin)
  34. Сталин, Иосиф (Stalin, Joseph)
  35. Сулеман КӀудияв (Suleiman the Magnificent)
  36. Сун Ят-сен (Sun Yat-sen)
  37. Тимур (Tamerlane)
  38. ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб (Umar)
  39. Вашингтон, Джордж (Washington, George)

Диниял фигураби ва теологчагӀи

  1. Ибрагьим авараг (Abraham)
  2. Аквинас, Томас (Aquinas, Thomas)
  3. Гьиппонадаса Августин (Augustine of Hippo)
  4. Будда (Buddha)
  5. Ал-Гъазали (Al-Ghazali)
  6. ГӀиса авараг (Jesus)
  7. Лютер, Мартин (Luther, Martin)
  8. Муса авараг (Moses)
  9. МухӀаммад авараг (Muhammad)
  10. Нагарджуна (Nagarjuna)

Философия

Дин

  1. Аллагь
  2. Мифология
  3. Дунялалде бербалагьиялъул философиял
    1. Атеизм
    2. Фундаментализм
    3. Материализм
    4. Монотеизм
    5. Политеизм
  4. РухӀ
  5. Дин
  6. Цо-цо динал
    1. Буддизм
    2. Христианство
      1. Католицизм
    3. Конфуцианство
    4. Индуизм
      1. Тримурти
    5. Ислам
      1. ШигӀиял
    6. Джайнизм
    7. Иудаизм
    8. Сикхизм
    9. Даосизм
    10. Зартушти
  7. РухӀиял практикаби
    1. Суфизм
    2. Йога
    3. Дзэн

ЖамгӀиял гӀелмаби

  1. ГӀаммлъи (Society)
  2. Цивилизация (Civilization)
  3. Лъайщвей Education

Психология

  1. Рагъари (психология) Behavior
  2. Эмоция (Emotion)
  3. Рокьи (Love)
  4. Пичч (Mind)
  5. Психология (Psychology)
  6. Ургъ (Thought)

Хъизан ва гьоркьолъи

  1. Хъизан (Family)
  2. Лъимер (Child)
  3. Бихьинчи (Man)
  4. Ригьин (Marriage)
  5. ЧӀужу (Woman)

Политика

  1. Политика (Politics)
  2. Колониализм (Colonialism)
  3. Дипломатия (Diplomacy)
  4. ХӀукумат (Government)
    1. Демократия (Democracy)
    2. Диктаторлъи (Dictatorship)
    3. Монархия (Monarchy)
    4. Республика (Republic)
  5. Идеология (Ideology)
    1. Анархизм (Anarchism)
    2. Коммунизм (Communism)
    3. Консерватизм (Conservatism)
    4. Фашизм (Fascism)
    5. Либерализм (Liberalism)
    6. Марксизм (Marxism)
    7. Национализм (Nationalism)
    8. Социализм (Socialism)
  6. Империализм (Imperialism)
  7. Пачалихъ (State (polity))
  8. Политикияб партия (Political party)
  9. Пропаганда (Propaganda)

Бизнес ва экономика

  1. Экономика (Economics)
  2. Капитал (Capital)
  3. Капитализм (Capitalism)
  4. Валюта (Currency)
    1. Евро (Euro)
    2. Япониялъул иена (Japanese yen)
    3. Цолъарал Штатазул доллар (United States dollar)
  5. Индустрия (Industry)
  6. ГӀарац (Money)
  7. Магъало (Tax)

Къанун

  1. Къанун (Law)
  2. Конституция (Constitution)

Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял

  1. Африкаялъул цолъи (African Union)
  2. ГӀараб лига (Arab League)
  3. Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация (ASEAN)
  4. Миллатазул гӀаммгьудулъи (Commonwealth of Nations(
  5. Европаялъул цолъи (European Union)
  6. БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат (International Red Cross and Red Crescent Movement)
  7. НАТО (NATO)
  8. Нобелил премия (Nobel Prize)
  9. ОПЕК (OPEC)
  10. Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи (United Nations)
    1. ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама (International Court of Justice)
    2. Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд International Monetary Fund
    3. ЮНЕСКО (UNESCO)
    4. Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация (Universal Declaration of Human Rights)
    5. ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи )(World Health Organization)
  11. ТӀолгодунялалъул банк (World Bank)
  12. ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи (World Trade Organization)

Рагъ ва рагъул къуватал

  1. Армия (Military)
  2. Рекъел (Peace)
  3. Терроризм (Terrorism)
  4. Рагъ (War)
    1. ВатӀанчилъиялъулаб рагъ (Civil war)

ЖамгӀиял суалал

  1. Аборт (Abortion)
  2. ЧӀвазе къотӀи (Capital punishment)
  3. Феминизм (Feminism)
  4. Глобализация (Globalization)
  5. Инсанасул ихтиярал (Human rights)
  6. Мискинлъи (Poverty)
  7. Расизм (Racism)
  8. Лагълъи (Slavery)

МацӀ ва адабият

  1. МацӀ (Language)
  2. Хасал мацӀал
    1. ГӀараб (Arabic)
    2. Бенгал (Bengali)
    3. Син (Chinese)
    4. Ингилис (English)
    5. Паранг (French)
    6. Герман (German)
    7. Грек (Greek)
    8. ЖугьутӀ (Hebrew)
    9. Гьинди-Урду (Hindi-Urdu)
    10. Япон (Japanese)
    11. Латин (Latin)
    12. Парс (Persian)
    13. Португал (Portuguese)
    14. ГӀурус (Russian)
    15. Санскрит (Sanskrit)
    16. Испан (Spanish)
    17. Свахили (Swahili)
    18. Турк (Turkish)
  3. Лингвистика (Linguistics)
  4. Грамматика (Grammar)
  5. РагӀи (Word)
    1. Фонема (Phoneme)
    2. Гьижа (Syllable)
  6. Хъвай-хъвагӀиялъул система (Writing system)
    1. ГӀараб алипба (Arabic alphabet)
    2. Син гьиероглифал (Chinese characters)
    3. Кириллияб хъвай-хъвагӀи (Cyrillic script)
    4. Грек алипба (Greek alphabet)
    5. Гьангыл (Hangul)
    6. Латин алипба (Latin alphabet)
  7. Хъвай-цӀали (Literacy)
  8. Таржама (Translation)
  9. Адабият (Literature)
    1. Проза (Prose)
      1. Рагъул гьунарлъи (The Art of War)
    2. Гьунарлъиялъулаб адабият (Fiction)
      1. Цо ва азар сордо (One Thousand and One Nights)
    3. Роман (Novel)
      1. БагӀараб хӀужраялъуб макьу (Dream of the Red Chamber)
      2. Гендзил хӀакъалъулъ къиса (The Tale of Genji)
    4. Поэзия (Poetry)
      1. Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос (Epic of Gilgamesh)
      2. Илиада (Iliad)
      3. Магьабгьарата (Mahābhārata)
      4. Шагьнаме (Shāhnāma)

Роценал

  1. Роценал (Measurement)
  2. Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система (International System of Units)

ЦӀайи, куб-роцен ва манзил

  1. Килограмм Kilogram
  2. Литр Litre
  3. Метр Metre

Заман

  1. Календарь (Calendar)
    1. Грегорианияб календарь (Gregorian calendar)
  2. СагӀат (алат) (Clock)
  3. Секунда (Second)
  4. Къо (Day)
  5. ЛъагӀел (Year)
  6. СагӀтазул зона (Time zone)

ГӀелму

  1. ГӀелму (Science)
  2. ТӀабигӀат (Nature)

Астрономия

Биология

Биологиялъулал процессал

  1. Метаболизм (Metabolism)
    1. Квен бихӀин (Digestion)
    2. Фотосинтез (Photosynthesis)
    3. ХӀухьел цӀай (Breathing)
  2. Эволюция (Evolution)
  3. Репродукция (Reproduction)
    1. Къин рукӀин (Pregnancy)
    2. Жинс (Sex)

Организмал

Анатомия

Салъи ва медицина

Химия

Ракьалъул гӀелмаби

Физика

Математика


Квен-тӀех ва росдал магӀишат

Росдал магӀишат

  1. Рослад магӀишат (Agriculture)
    1. Лъалъ (Irrigation)
    2. Пуруц (Plough)

Квен-тӀех

Гьекъелал

Технология

  1. Технология (Technology)
  2. Биотехнология (Biotechnology)
  3. РетӀел (Clothing)
    1. Квасквас (Cotton)
  4. Инжинерлъи (Engineering)
    1. Машина (Machine)
    2. Робот (Robot)
    3. Бурав (Screw)
    4. Гьакибер (Wheel)
  5. Металлургия (Metallurgy)
  6. Нанотехнология (Nanotechnology)

Коммуникация

  1. Коммуникация (Communication)
  2. ТӀехь (Book)
  3. Информация (Information)
    1. Энциклопедия (Encyclopedia)
  4. Журналистика ( Journalism)
    1. Казият (Newspaper)
    2. Масс медия (Mass media)
  5. Басмаялде бахъи (Printing)
  6. Телепон (Telephone)

Электроника

  1. Электроника (Electronics)
    1. Электрочвахи (Electric current)
    2. ХӀаллъи (Frequency)
  2. Компонентал
    1. Конденсатор (Capacitor)
    2. Индуктор (Inductor)
    3. Транзистор (Transistor)
    4. Диод (Diode)
    5. Резистор (Resistor)
    6. Трансформатор (Transformer)

Компьтерал ва интернет

  1. Компьютер (Computer)
    1. Зенаб диск (Hard disk drive)
    2. Централияб процессор (Central processing unit)
  2. Гьунарияб интеллект (Artificial intelligence)
  3. Информациялъул технология (Information technology)
    1. Алгоритм (Algorithm)
  4. Интернет (Internet)
    1. Электронияб почта (Email)
    2. ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин (World Wide Web)
  5. Операциялъулаб система (Operating system)
  6. Программлъизабиялъул мацӀ (Programming language)
  7. Программаялъулаб хьезаби (Software)

Энергия ва цӀатари

  1. ЦӀигьабулеб энергия (Renewable energy)
  2. Электрилъи (Electricity)
    1. Атомалъулаб энергия (Nuclear power)
  3. Ракьулъа бахъулеб цӀатари (Fossil fuel)
  4. Жанисеб бухӀелалъул багъардиро (Internal combustion engine)
  5. ХӀухьладул багъардиро (Steam engine)
  6. ЦӀа (Fire)

Материалал

  1. ЦӀер (Glass)
  2. Кагъат (Paper)
  3. Пластик (Plastic)
  4. ЦӀул (Wood)

Транспорт

  1. Транспорт (Transport)
  2. Гьаваялъул транспорт (Aircraft)
  3. Автомобиль (Automobile)
  4. Велосипед (Bicycle)
  5. Лъекьгама (Submarine)
  6. Гама (Ship)
  7. Маххдахьвад (Train)

Ярагъ

  1. Ярагъ (Weapon)
    1. Хвалчен (Sword)
    2. ЦӀаярагъ (Firearm)
      1. ГуллиречӀчӀ (Machine gun)
    3. Нуклеарияб ярагъ (Nuclear weapon)
  2. Танк (Tank)
  3. Кьвагьулеб материал (Explosive material)
    1. ТункӀил хер (Gunpowder)

Гьунарлъи ва хӀалхьи

  1. Маданият (Culture)
  2. Гьунарлъи (Art)
    1. Комикс (Comics)
    2. Суратбахъи (Painting)
    3. Фотография (Photography)
    4. Скульптура (Sculpture)
    5. ЩагӀихъанлъи (Pottery)
  3. Кьурди (Dance)
  4. Мода (Fashion)
  5. Театр (Theatre)
  6. Каллиграфия (Calligraphy)

Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай

  1. Архитектура (Architecture)
  2. КӀамури (Arch)
  3. Кьо (Bridge)
  4. Канал, рахъ (лъалъ) (Canal)
  5. Сангар (Dam)
  6. Къуба (Dome)
  7. Рукъ (House)
  8. Хасал структураби
    1. Ангкор Ват Angkor Wat
    2. Колоссей (Colosseum)
    3. Синалъул кӀудияб къед (Great Wall of China)
    4. Эйффелил си (Eiffel Tower)
    5. Эмпайр-стейт-билдинг Empire State Building
    6. Айя София (Hagia Sophia)
    7. Партенон (Parthenon)
    8. Джизаялъул пирамидабазул комплекс Giza Pyramid Complex
    9. Мукъадасав Петрил базилика (St. Peter's Basilica)
    10. Эркенлъиялъул статуя (Statue of Liberty)
    11. Тадж Магьал (Taj Mahal)
    12. Лъабкъварилъухъ сангар (Three Gorges Dam)
  9. Пирамида (Pyramid)
  10. Си (Tower)

Фильм, радио ва телебихьи

  1. Фильм (Film)
    1. Анимация (Animation)
  2. Радио (Radio)
  3. Телебихьи (Television)

Музыка

  1. Музыка (Music)
  2. КечӀ (Song)
  3. Хасал музыкалиял жанрал
    1. Блюз (Blues)
    2. Классикияб музыка (Classical music)
      1. Опера (Opera)
      2. Симфония (Symphony)
    3. Электроникияб музыка (Electronic music)
    4. Фламенко (Flamenco)
    5. Гьип-гьоп (Hip hop)
    6. Джаз (Jazz)
    7. Регги (Reggae)
    8. Рок-музыка (Rock music)
    9. Самба (Samba)
  4. Хасал музыкалиял алатал
    1. Къали (музыкалияб алат) (Drum)
    2. Флейта (Flute)
    3. Гитара (Guitar)
    4. Фортепиано (Piano)
    5. Турба (музыкалияб алат) (Trumpet)
    6. Чагъана (Violin)

ХӀалхьи

  1. ХӀай (Game)
    1. Нардал (Backgammon)
    2. Шагьматал (Chess)
    3. Го (Go (game))
    4. Видео-хӀай (Video game)
  2. Гъира-шавкъалъул хӀай Gambling
  3. РечӀчӀанхъиялъул гьунарал (Martial arts)
    1. Каратэ (Karate)
    2. Дзюдо (Judo)
  4. Олимпиялъул хӀаял (Olympic Games)
  5. Спорт (Sport)
    1. Атлетика (Athletics)
    2. Бейсбол (Baseball)
    3. Баскетбол (Basketball)
    4. Крикет (Cricket)
    5. Футболалъул ассоциация (Association football)
    6. Гольф (Golf)
    7. Регби (Rugby)
    8. Теннис (Tennis)
  6. РасанкӀо (Toy)

Тарих

  1. Тарих (History)

Цетарих ва некӀсияб дунял

Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи

Гьанжелъи

География

Countries

Cities

Bodies of water

МугӀрул ва салул авлахъал

  1. Алпал (Alps)
  2. Андал (Andes)
  3. Гьималаял (Himalayas)
    1. Эверест (мегӀер) (Mount Everest)
  4. Килиманджаро (мегӀер) (Mount Kilimanjaro)
  5. Кьурахарал мугӀрул (Rocky Mountains)
  6. СахIара (Sahara)
  7. Атакама (салул авлахъ) (Atacama Desert)